Τι είναι η Αιφνίδια Στρατοσφαιρική Θέρμανση (Sudden Stratospheric Warming);

Τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο συχνή αναφορά στο φαινόμενο της «Αιφνίδιας Στρατοσφαιρικής Θέρμανσης (ΑΣΘ) – Sudden Stratospheric Warming (SSW).» Το φαινόμενο αυτό ωστόσο δεν αποτελεί κάποιον καινούριο μετεωρολογικό όρο, αφού οι αιφνίδιες στρατοσφαιρικές θερμάνσεις εντοπίστηκαν από την δεκαετία του 1950 και σύντομα άρχισαν να μελετώνται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό.

Η ΑΣΘ λαμβάνει μέρος στο ύψος της στρατόσφαιρας, όταν παρατηρείται απότομη θέρμανση του στρατοσφαιρικού αέρα. Συνήθως, για την ανίχνευση της στρασφαιρικής θέρμανσης γίνεται παρατήρηση του πολικού στρόβιλου (Polar Vortex) στο ύψος των 10hPa (ύψος 30 χιλιομέτρων περίπου). Ο πολικός στρόβιλος είναι ένας μεγάλης κλίμακας κυκλώνας (βαρομετρικό σύστημα χαμηλών πιέσεων) της ανώτερης ατμόσφαιρας (παρατηρείται κυρίως στα μέσα και ανώτερα στρώματα της τροπόσφαιρας και της στρατόσφαιρας), του οποίου το κύριο χαρακτηριστικό είναι οι ισχυροί δυτικοί ζωνικοί άνεμοι που πνέουν σε αυτόν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ατμοσφαιρικός αέρας πάνω από τους πόλους να απομονώνεται και να επικρατούν εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, όπου η θερμοκρασία της στρατόσφαιρας στο ύψος των 10hPa μπορεί να φτάσει μέχρι και τους -70 με -80 βαθμούς Κελσίου. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο πολικός στρόβιλος εντοπίζεται μόνο στους πόλους της Γης και είναι πιο ενισχυμένος κατά τη διάρκεια του χειμώνα ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες είναι εξασθενημένος.

Στην περίπτωση μίας ΑΣΘ, εκτός του ότι παρατηρείται απότομη θέρμανση του στρατοσφαιρικού αέρα στο ύψος των 10hPa (της τάξεως των 45-50 βαθμών Κελσίου περίπου), πρέπει να υπάρξει και στροφή των μέσων ζωνικών ανέμων από δυτικούς σε ανατολικούς (δηλαδή η ροή από κυκλωνική να γίνει αντικυκλωνική) στις 60° βόρειο γεωγραφικό πλάτος. Τα πιο πάνω έχουν ως αποτέλεσμα την διατάραξη του πολικού στρόβιλου (a), ο οποίος (b) είτε μετατοπίζεται από την θέση του σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, (c) είτε σπάει σε 2 μικρότερα μέρη, όπως μπορείτε να δείτε στην πιο κάτω εικόνα. Το φαινόμενο της ΑΣΘ δεν αφήνει ανεπηρέαστη και την τροπόσφαιρα (το στρώμα δηλαδή μέσα στο οποίο παρατηρείται το μεγαλύτερο σύνολο των μετεωρολογικών φαινομένων), αφού λίγες ημέρες μετά (συνήθως 5-10 ημέρες μετά την ΑΣΘ) αρχίζουν να παρατηρούνται σημαντικές εξελίξεις και σε αυτή.

Εννοείται πως η γενικότερη διάσπαση ή μετατόπιση του πολικού στροβίλου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των πιθανοτήτων για πιο έντονες «ψυχρές εισβολές» στην Ευρώπη (κυρίως στην κεντροβόρεια) και στην Αμερική και αναλόγως της κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας που επικρατεί κατά τη διάρκεια μιας ΑΣΘ, ευνοούνται και οι ανάλογες περιοχές.

Περισσότερα για το φαινόμενο της Αιφνίδιας Στρατοσφαιρικής Θέρμανσης μπορείτε να δείτε στο πιο κάτω βίντεο από το MetOffice:

Πηγές:

1. Northmeteo: Τι είναι και τι δεν είναι ο πολικός στρόβιλος;
2. Northmeteo: Αιφνίδια Στρατοσφαιρική Θέρμανση

Κεντρική εικόνα από Weather Channel

Τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο συχνή αναφορά στο φαινόμενο της «Αιφνίδιας Στρατοσφαιρικής Θέρμανσης (ΑΣΘ) – Sudden Stratospheric Warming (SSW).» Το φαινόμενο αυτό ωστόσο δεν αποτελεί κάποιον καινούριο μετεωρολογικό όρο, αφού οι αιφνίδιες στρατοσφαιρικές θερμάνσεις εντοπίστηκαν από την δεκαετία του 1950 και σύντομα άρχισαν να μελετώνται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό.

Η ΑΣΘ λαμβάνει μέρος στο ύψος της στρατόσφαιρας, όταν παρατηρείται απότομη θέρμανση του στρατοσφαιρικού αέρα. Συνήθως, για την ανίχνευση της στρασφαιρικής θέρμανσης γίνεται παρατήρηση του πολικού στρόβιλου (Polar Vortex) στο ύψος των 10hPa (ύψος 30 χιλιομέτρων περίπου). Ο πολικός στρόβιλος είναι ένας μεγάλης κλίμακας κυκλώνας (βαρομετρικό σύστημα χαμηλών πιέσεων) της ανώτερης ατμόσφαιρας (παρατηρείται κυρίως στα μέσα και ανώτερα στρώματα της τροπόσφαιρας και της στρατόσφαιρας), του οποίου το κύριο χαρακτηριστικό είναι οι ισχυροί δυτικοί ζωνικοί άνεμοι που πνέουν σε αυτόν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ατμοσφαιρικός αέρας πάνω από τους πόλους να απομονώνεται και να επικρατούν εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, όπου η θερμοκρασία της στρατόσφαιρας στο ύψος των 10hPa μπορεί να φτάσει μέχρι και τους -70 με -80 βαθμούς Κελσίου. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο πολικός στρόβιλος εντοπίζεται μόνο στους πόλους της Γης και είναι πιο ενισχυμένος κατά τη διάρκεια του χειμώνα ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες είναι εξασθενημένος.

Στην περίπτωση μίας ΑΣΘ, εκτός του ότι παρατηρείται απότομη θέρμανση του στρατοσφαιρικού αέρα στο ύψος των 10hPa (της τάξεως των 45-50 βαθμών Κελσίου περίπου), πρέπει να υπάρξει και στροφή των μέσων ζωνικών ανέμων από δυτικούς σε ανατολικούς (δηλαδή η ροή από κυκλωνική να γίνει αντικυκλωνική) στις 60° βόρειο γεωγραφικό πλάτος. Τα πιο πάνω έχουν ως αποτέλεσμα την διατάραξη του πολικού στρόβιλου (a), ο οποίος (b) είτε μετατοπίζεται από την θέση του σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, (c) είτε σπάει σε 2 μικρότερα μέρη, όπως μπορείτε να δείτε στην πιο κάτω εικόνα. Το φαινόμενο της ΑΣΘ δεν αφήνει ανεπηρέαστη και την τροπόσφαιρα (το στρώμα δηλαδή μέσα στο οποίο παρατηρείται το μεγαλύτερο σύνολο των μετεωρολογικών φαινομένων), αφού λίγες ημέρες μετά (συνήθως 5-10 ημέρες μετά την ΑΣΘ) αρχίζουν να παρατηρούνται σημαντικές εξελίξεις και σε αυτή.

Εννοείται πως η γενικότερη διάσπαση ή μετατόπιση του πολικού στροβίλου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των πιθανοτήτων για πιο έντονες «ψυχρές εισβολές» στην Ευρώπη (κυρίως στην κεντροβόρεια) και στην Αμερική και αναλόγως της κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας που επικρατεί κατά τη διάρκεια μιας ΑΣΘ, ευνοούνται και οι ανάλογες περιοχές.

Περισσότερα για το φαινόμενο της Αιφνίδιας Στρατοσφαιρικής Θέρμανσης μπορείτε να δείτε στο πιο κάτω βίντεο από το MetOffice:

Πηγές:

1. Northmeteo: Τι είναι και τι δεν είναι ο πολικός στρόβιλος;
2. Northmeteo: Αιφνίδια Στρατοσφαιρική Θέρμανση

Κεντρική εικόνα από Weather Channel