Το τελευταίο διάστημα, η είδηση για τις πυρκαγιές που μαίνονται στον Αμαζόνιο έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτό που έχουμε διαπιστώσει είναι ότι υπάρχει σοβαρή δόση παραπληροφόρησης σχετικά με κάποια στοιχεία που παραθέτουν συγκεκριμένα άρθρα, τα οποία δεν είναι τεκμηριωμένα και αναπαράγονται συνεχώς στο ευρύ κοινό. Σίγουρα η οποιαδήποτε πυρκαγιά έχει αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά το οικοσύστημα, αλλά αυτό επηρεάζει κυρίως σε τοπικό επίπεδο προς το παρόν.
Όπως θα διαβάσετε πιο κάτω, αυτή η παγκόσμια ανησυχία είτε θα έπρεπε να υπάρχει εδώ και δεκαετίες, είτε να μην υπάρχει καθόλου φέτος, γιατί δεν έχει αλλάξει κάτι ουσιαστικό. Η ομάδα του Kitasweather θεωρεί πως αυτή η παγκόσμια ανησυχία θα έπρεπε να υπάρχει εδώ και καιρό, όχι μόνο για τον Αμαζόνιο αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα.
Πιο κάτω θα σας παρουσιάσουμε κάποιους μύθους και αλήθειες, βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων που έχουμε βρει.
- Χρειάζεται να ανησυχούμε για τα αποθέματα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα;
Αρκετά άρθρα κάνουν λόγο για το ότι το τροπικό δάσος του Αμαζονίου παράγει το 20% του παγκόσμιου οξυγόνου. Δεν υπάρχει καμία έρευνα που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο και κανείς δεν γνωρίζει από πού έχει προέλθει αυτό το νούμερο. Επιστήμονες του κλίματος, όπως ο Michael Mann και Jonathan Foley, ισχυρίζονται ότι το τροπικό δάσος του Αμαζονίου δεν παράγει πέραν του 6% του παγκόσμιου οξυγόνου.
Ακόμη και σε περίπτωση που καταστρεφόταν ολόκληρος ο Αμαζόνιος (κάτι που δεν ευχόμαστε), το δάσος θα αντικατασταθεί από βοσκότοπους και καλλιέργειες (χαμηλή βλάστηση), τα οποία κάνουν φωτοσύνθεση και παράγουν παρόμοιες ή και μεγαλύτερες ποσότητες οξυγόνου. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί ότι τα φυτά, μέσω της αναπνοής τους, αλλά και διάφορα ζώα ή άλλοι ζωντανοί οργανισμοί (μύκητες/βακτήρια), απορροφούν έτσι κι αλλιώς το μεγαλύτερο ποσοστό του οξυγόνου που έχουν παράγει. Η κύρια πηγή οξυγόνου στην ατμόσφαιρα παράγεται από τους ωκεανούς (και συγκεκριμένα το φυτοπλαγκτόν), μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης. Ακόμη κι αν σταματούσε ολόκληρη η παραγωγή οξυγόνου μέσω της φωτοσύνθεσης, τα αποθέματα του οξυγόνου που υπάρχουν ήδη στην ατμόσφαιρα, θα διαρκούσαν για ένα εκατομμύριο χρόνια.
- Είναι πρωτοφανές αυτό που συμβαίνει το τελευταίο διάστημα στον Αμαζόνιο;
Σύμφωνα με τη NASA, oι φωτιές στο δάσος του Αμαζονίου είναι συχνό φαινόμενο τέτοια περίοδο, λόγω της έναρξης της ξηρής περιόδου τον Ιούλιο. Συνήθως, οι φωτιές κατά την ξηρή περίοδο κορυφώνονται το Σεπτέμβριο και σταματούν το Νοέμβριο. Οι πυρκαγιές στο δάσος του Αμαζονίου προκαλούνται από ανθρώπους, σε αντίθεση με αυτές της Σιβηρίας όπου ήταν από φυσικούς παράγοντες (κεραυνούς) και σε καμία περίπτωση δεν προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή. Αξίζει να αναφέρουμε ότι δεν υπήρξε οτιδήποτε το ασυνήθιστο τη φετινή χρονιά όσον αφορά τις ποσότητες βροχής που έπεσαν στην περιοχή του Αμαζονίου, βάσει του ερευνητή Alberto Setzer. Ο κύριος λόγος εμφάνισης πυρκαγιών στον Αμαζόνιο οφείλεται στους αγρότες και κτηνοτρόφους, που τέτοια περίοδο συντηρούν και επεκτείνουν τις καλλιεργήσιμες και κτηνοτροφικές τους εκτάσεις με τον πιο φθηνό τρόπο, ο οποίος είναι η φωτιά. Βάσει δορυφορικών εικόνων της NASA μέχρι τις 16 Αυγούστου 2019, η συνολική δραστηριότητα των πυρκαγιών στη λεκάνη του Αμαζονίου, κυμαίνεται κοντά στα «κανονικά» επίπεδα των τελευταίων 15 χρόνων και παρουσιάζονται αυξομειώσεις αναλόγως της περιοχής. Αν το συγκρίνουμε με την προηγούμενη 15ετία, υπολογίζεται ότι οι καταστροφές του δάσους του Αμαζονίου ήταν πολύ μεγαλύτερες από τις πυρκαγιές. Ανησυχητική είναι όμως η πολιτική της νέας κυβέρνησης της Βραζιλίας και του προέδρου της, Jair Bolsonaro, με μέτρα χαλάρωσης όσον αφορά την αποψίλωση των δασών.
- Πράγματι «φλέγεται» όλος ο Αμαζόνιος;
Ο Αμαζόνιος δεν φλέγεται στο σημείο που αναπαράγεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ, με αρκετές εικόνες που έχουν γίνει viral, να χρονολογούνται από παλαιότερα έτη ή να μην είναι από τον Αμαζόνιο. Για παράδειγμα, η εικόνα που δημοσίευσε στο Twitter ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, είναι τουλάχιστον 16 χρόνων και όχι φετινή. Παρόμοιες εικόνες έχουν αναδημοσιευθεί από αρκετά πολιτικά πρόσωπα αλλά και από διάσημες προσωπικότητες, οι οποίες έχουν γίνει viral αλλά δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα του σήμερα. Στο παρόν στάδιο είναι αδύνατον να γνωρίζουμε αν οι φωτιές των τελευταίων ημερών, αλλά και οι εν εξελίξει φωτιές, κατακαίνε μεγάλες εκτάσεις παρθένου τροπικού δάσους ή απλά καλλιεργήσιμες εκτάσεις που έχουν ήδη αποψιλωθεί από προηγούμενες δεκαετίες.
- Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι για τους οποίους πρέπει να ανησυχούμε για τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο;
Βάζοντας στην άκρη τις θεωρίες περί έλλειψης οξυγόνου, παρόλο που οι φωτιές στη συγκεκριμένη περιοχή ξεσπούν εδώ και δεκαετίες, εντούτοις παλαιότερα δεν ξεσπούσαν τόσο συχνά, άρα δημιουργείται τεράστιο πρόβλημα στη χλωρίδα και πανίδα. Όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο, σε κάποια δάση οι πυρκαγιές είναι απαραίτητες για τη διατήρηση ενός υγιούς οικοσυστήματος (κυρίως στα μέσα γεωγραφικά πλάτη). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η πανίδα και η χλωρίδα είναι προσαρμοσμένη στο να αντιμετωπίσει αυτές τις πυρκαγιές ή ακόμα και να ευδοκιμήσει. Ο Αμαζόνιος όμως διαφέρει σε αυτή την περίπτωση, αφού το τροπικό δάσος είναι τόσο μοναδικά πλούσιο και ποικίλο, για το λόγο ότι δεν καίγεται υπό κανονικές συνθήκες. Όταν προκύψουν πυρκαγιές από φυσικά αίτια (πχ. κεραυνούς), συνήθως καίγονται μικρές εκτάσεις, οι οποίες σβήνουν από τις βροχοπτώσεις. Οι πυρκαγιές όμως που ξεσπούν λόγω του ανθρώπινου παράγοντα, έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο οικοσύστημα του Αμαζονίου, αφού δεν είναι «κατασκευασμένο» για πυρκαγιές.
Ακόμη ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο θα πρέπει να ανησυχούμε, είναι οι μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνονται σε μικρό χρονικό διάστημα στην ατμόσφαιρα, το οποίο και συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή, τόσο σε τοπικό επίπεδο αλλά και ενδεχομένως σε παγκόσμιο επίπεδο μακροπρόθεσμα. Να σημειώσουμε ότι, έρευνα η οποία έχει δημοσιοποιηθεί στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Nature» το 2015, υποστηρίζει πως ο Αμαζόνιος αποθηκεύει το 25% του παγκόσμιου άνθρακα. Μία άλλη έρευνα υποστηρίζει ότι τα καμένα δάση αποθηκεύουν 25% λιγότερο άνθρακα σε σχέση με μη καμένα δάση, ακόμη κι αν το δάσος αναγεννηθεί μέχρι και τρεις δεκαετίες μετά. Να σημειώσουμε, ωστόσο, ότι αυτό το ποσοστό εξισορροπείται κάπως, αφού τα γερασμένα/πεθαμένα δέντρα απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα – κάτι που δεν θα υπάρχει σε ένα δάσος που αναγεννιέται.
Ένας ακόμη πιο σημαντικός λόγος για τον οποίο θα πρέπει να ανησυχούμε, είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών των περιοχών που έχουν καεί ή καίγονται, χρησιμοποιούνται ή θα χρησιμοποιηθούν ως βοσκότοποι, κυρίως για βοοειδή, αλλά και για εξόρυξη. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα δάση να μην μπορέσουν να αναγεννηθούν ενώ την ίδια ώρα, τα αέρια των αγελάδων θα απελευθερώνουν μεγάλα ποσοστά μεθανίου στην ατμόσφαιρα, το οποίο είναι περίπου 28 φορές πιο επικίνδυνο από το διοξείδιο του άνθρακα, συμβάλλοντας σημαντικά στην κλιματική αλλαγή.
Καλό θα ήταν να σταματήσει η κατανάλωση γαλακτοκομικών και βοοειδών από τις χώρες που συνορεύουν με τον Αμαζόνιο. Η αυξημένη ζήτηση γάλακτος και βοδινού κρέατος από αυτές τις περιοχές, σημαίνει περαιτέρω αποψίλωση δασών για χρήση τους ως βοσκοτόπια.
Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί πως, εκτός από την οικολογική καταστροφή, απειλούνται και αρκετές ομάδες ανθρώπων και συγκεκριμένα γύρω στις 300 διαφορετικές φυλές ιθαγενών που ζουν και εξαρτώνται από τα δάση του Αμαζονίου.
Κλείνοντας, ευελπιστούμε πως η κατάσταση θα βελτιωθεί στις συγκεκριμένες περιοχές, γιατί αν η αποψίλωση του δάσους του Αμαζονίου ξεπεράσει το 20%, τότε θα βρεθούμε σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο.
Στην κεντρική εικόνα βλέπετε τους καπνούς από τις πυρκαγιές στην περιοχή Novo Progresso της επαρχίας Pará. H φωτογραφία τραβήχτηκε από τον Victor Moriyama/Greenpeace Brazil.
Για συνεχή ενημέρωση, μπορείτε να κάνετε LIKE και FOLLOW στη σελίδα μας στο Facebook, καθώς και subscribe στην ιστοσελίδα μας και στο κανάλι μας στο You Tube για άμεση ενημέρωση για τον καιρό.