Η μετεωρολογική υπηρεσία της Αυστραλίας έχει επιβεβαιώσει ότι το φαινόμενο La Niña έχει εκδηλωθεί εδώ και κάποιες εβδομάδες στον τροπικό Ειρηνικό ωκεανό. Σύμφωνα με την μετεωρολογική υπηρεσία της Αυστραλίας, η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας στον κεντρικό και ανατολικό τροπικό Ειρηνικό ωκεανό, πληροί τις τιμές του φαινομένου La Niña, με την ανωμαλία των τιμών του NINO3.4 και ΝΙΝΟ3 μέχρι τις 11 Οκτωβρίου 2020 να κυμαίνονται από -0.77 έως -0.87 βαθμούς Κελσίου. Παράλληλα, άλλοι ατμοσφαιρικοί δείκτες, συμπεριλαμβανομένου του δείκτη Νότιας Κύμανσης (Southern Oscillation Index), βρίσκονται σε τιμές La Niña ενώ παράλληλα, η ένταση των αληγών ανέμων (trade winds) είναι η ισχυρότερη που έχει παρατηρηθεί από τις αρχές του 2018.
Σύμφωνα με διάφορα κλιματικά μοντέλα, αναμένεται περαιτέρω ψύξη, με αποτέλεσμα το φαινόμενο La Niña να διατηρείται πιθανότατα -τουλάχιστον- μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021.
Τι είναι το Εl Niño – Νότια Κύμανση (ENSO);
Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται στην περιοδική και ακανόνιστη διακύμανση των ανέμων και της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας στον τροπικό Ειρηνικό ωκεανό, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται το κλίμα αρκετών τροπικών και υποτροπικών περιοχών. H ονομασία αυτή (El Niño = Το μωρό στα ισπανικά) δόθηκε αρχικά από ιθαγενείς ψαράδες των περιοχών της Νοτίου Αμερικής και αναφέρεται στο Θείο Βρέφος, μιας και ένα θερμό ωκεάνιο ρεύμα εμφανιζόταν κατά μήκος αυτών των περιοχών κοντά στα Χριστούγεννα. Το φαινόμενο μπορεί να χωριστεί σε 2 φάσεις, τη θερμή φάση που είναι γνωστή ως ‘El Niño’ και την ψυχρή φάση η οποία είναι γνωστή ως ‘La Niña’. Συνήθως, τα επεισόδια El Niño και La Niña διαρκούν για 9-12 μήνες και αρχίζουν να παρατηρούνται κατά την περίοδο Ιούνιο – Αύγουστο ενώ φτάνουν στο μέγιστο της έντασής τους κατά την περίοδο Δεκέμβριος – Απρίλιος. Το φαινόμενο εξασθενεί κατά την περίοδο Μάιου – Ιουλίου. Παρόλα αυτά, έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις όπου φαινόμενα Εl Niño και La Niña είχαν διάρκεια μεγαλύτερη απ’ την συνηθισμένη (2 χρόνια μέχρι και 3-4). Να σημειώσουμε η περιοδικότητα τους δεν είναι σταθερή, αλλά φαινόμενα El Niño και La Niña παρατηρούνται κατά μέσο όρο κάθε 3-5 χρόνια.
Οι κανονικές συνθήκες που επικρατούν στον Ειρηνικό ωκεανό, έχουν να κάνουν με την αλληλεπίδραση χαρακτηριστικών τόσο της ατμόσφαιρας, όσο και του ωκεανού. Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του ωκεανού, τα θερμότερα νερά βρίσκονται στην επιφάνεια καθώς αυτά θερμαίνονται απευθείας μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας και άρα είναι ελαφρύτερα, ενώ τα πιο ψυχρά νερά βρίσκονται πιο βαθιά, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της θερμοκλινούς ζώνης (thermocline). Αυτή η ζώνη είναι βαθύτερη στον δυτικό Ειρηνικό ωκεανό και πιο ρηχή στον ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό. Όσον αφορά την ατμόσφαιρα, κοντά στην περιοχή του Ισημερινού πνέουν οι «αληγείς άνεμοι» (trade winds) με κατεύθυνση από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Λόγω αυτής της κυκλοφορίας, τα ζεστά επιφανειακά νερά του Ειρηνικού μετακινούνται από τα ανατολικά προς τα δυτικά (με αποτέλεσμα τη συσσώρευση θερμού νερού στο δυτικό τμήμα του τροπικού Ειρηνικού ωκεανού), ενώ τα ζεστά νερά που εκτοπίζονται από τον ανατολικό Ειρηνικό εξαιτίας των αληγών ανέμων, αναπληρώνονται με την ανάβλυση (upwelling) ψυχρότερων νερών κατά μήκος των ακτών της Ν. Αμερικής. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την κατανομή που βλέπετε στις πιο κάτω εικόνες, με υψηλές πιέσεις στα ανατολικά τμήματα του Ειρηνικού (ακτές της Ν. Αμερικής) και χαμηλές σχετικά πιέσεις στο δυτικό τμήμα του Ειρηνικού (Ινδονησία, Βόρειες ακτές της Αυστραλίας).
Κατά τη διάρκεια μιας φάσης El Niño (θερμή φάση), η πιο πάνω κυκλοφορία παύει να ισχύει καθώς οι αληγείς επιφανειακοί άνεμοι εξασθενούν (ή σε κάποιες περιπτώσεις αλλάζουν κατεύθυνση και πνέουν από τα δυτικά προς τα ανατολικά), με αποτέλεσμα το θερμότερο νερό του Ειρηνικού που βρίσκεται στα δυτικά, να καλύπτει μεγάλο μέρος ή και όλο τον τροπικό Ειρηνικό ωκεανό και άρα να επικρατούν υψηλότερες θερμοκρασίες επιφάνειας νερού από τα κανονικά στον κεντροανατολικό Ειρηνικό ωκεανό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της βαρομετρικής πίεσης στα δυτικά τμήματα του Ειρηνικού (κοντά στην Ινδονησία – βόρειες ακτές Αυστραλίας), με επακόλουθο να παρατηρείται μια ξηρή περίοδος σε αυτές τις περιοχές. Παράλληλα, παρατηρείται πτώση της βαρομετρικής πίεσης ανατολικότερα, με τη ζώνη των βροχών να μετατοπίζεται στον κεντροανατολικό Ειρηνικό ωκεανό.
Κατά τη διάρκεια μιας φάσης La Niña (ψυχρή φάση), οι αληγείς επιφανειακοί άνεμοι παρουσιάζουν μεγαλύτερη ένταση από το κανονικό, με αποτέλεσμα το θερμότερο νερό να μετακινείται στα δυτικότερα τμήματα του Ειρηνικού ωκεανού και έτσι με το πέρας ενός Εl Niño, οι παγιδευμένες ποσότητες του κρύου νερού να ανέρχονται στην επιφάνεια της θάλασσας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζονται χαμηλότερες θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας στον κεντροανατολικό Ειρηνικό ωκεανό και άρα παρατηρείται η αντίστροφη φάση του El Niño (La Niña).
Λόγω του ότι ο τροπικός Ειρηνικός ωκεανός καταλαμβάνει μια πολύ μεγάλη έκταση του πλανήτη και λόγω του ότι το El Niño δεν παρουσιάζει ταυτόχρονα την ίδια συμπεριφορά σε όλες τις περιοχές του τροπικού Ειρηνικού ωκεανού, η επιστημονική κοινότητα έχει χωρίσει την περιοχή σε 4 κατηγορίες, για την καλύτερη μελέτη του φαινομένου:
- Niño1-2: Αυτό καλύπτει την περιοχή που εκτείνεται από 0° έως 10° Νότια του Ισημερινού και από 80° έως 90° Δυτικού πλάτους. Αυτή η περιοχή συνήθως θερμαίνεται πρώτη όταν αναπτύσσεται ένα El Niño.
- Niño3: Αυτό καλύπτει την περιοχή που εκτείνεται από τις 150° έως 90° Δυτικού γεωγραφικού μήκους και 5° Νότιου έως 5° Βόρειου γεωγραφικού πλάτους.
- Niño3-4: Αυτό καλύπτει την περιοχή που εκτείνεται από 5° Νότιου έως 5° Βόρειου γεωγραφικού πλάτους και στους μεσημβρινούς 120° έως 170° Δυτικού μήκους.
- Niño4: Αυτό καλύπτει την περιοχή που εκτείνεται από 5° Νότιου και 5° Βόρειου γεωγραφικού πλάτους και στους μεσημβρινούς 160° Ανατολικού και 150° Δυτικού μήκους.
Όσον αφορά τις περιοχές που επηρεάζονται από τη θερμή φάση του ENSO (El Niño) και την ψυχρή φάση του ENSO (La Niña), αυτές αφορούν κυρίως περιοχές της Νοτίου και Βορείου Αμερικής, της Αυστραλίας, της νοτιοανατολικής Ασίας και της Αφρικής, όπως βλέπετε στην πιο κάτω εικόνα. Οι περιοχές που βρίσκονται στο κόκκινο χρώμα, κατά τη διάρκεια ενός El Niño/La Niña παρουσιάζουν θερμό καιρό, οι περιοχές που βρίσκονται στο καφέ χρώμα παρουσιάζουν ξηρό καιρό, οι περιοχές που βρίσκονται στο κίτρινο χρώμα παρουσιάζουν ξηρό και θερμό καιρό, οι περιοχές που βρίσκονται στο πράσινο χρώμα παρουσιάζουν υγρό καιρό, οι περιοχές που βρίσκονται στο μπλε χρώμα παρουσιάζουν υγρό και δροσερό καιρό και οι περιοχές που βρίσκονται στο γαλάζιο χρώμα, παρουσιάζουν υγρό και θερμό καιρό.
Να σημειώσουμε ότι, όσον αφορά τη δική μας περιοχή, αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, έχουν γίνει διάφορες έρευνες σχετικά με το κατά πόσο επηρεαζόμαστε από το φαινόμενο του ENSO, με αντιφατικά αποτελέσματα, και άρα δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια ιδιαίτερη συσχέτιση του καιρού στην Κύπρο με τις διάφορες φάσεις του ENSO. Στον πιο κάτω πίνακα, μπορείτε να δείτε τη συνολική βροχόπτωση όλων των υδρολογικών ετών από το 1950 και έπειτα βάσει των μετρήσεων του Τ.Μ (ξεκινώντας από το πιο βροχερό έτος), καθώς και την αντίστοιχη φάση στη οποία βρισκόταν το ENSO.
Για συνεχή ενημέρωση και για τυχόν έκτακτα δελτία, μπορείτε να κάνετε LIKE και FOLLOW στη σελίδα μας στο Facebook, καθώς και subscribe στην ιστοσελίδα μας και στο κανάλι μας στο You Tube για άμεση ενημέρωση για τον καιρό.
*Το άρθρο αυτό περιέχει πληροφορίες από το βιβλίο “Στοιχεία Γενικής Μετεωρολογίας”, καθώς και από την ερεύνα των Σταυρίδης Γεώργιος και Φωτοπούλου Σπυριδούλα, την οποία μπορείτε να διαβάσετε πατώντας εδώ. Κεντρική φωτογραφία από Jagranjosh.