Τι είναι η ομίχλη – Τα κυριότερα είδη ομίχλης και πως σχηματίζονται

Στην μετεωρολογία, ως ομίχλη ορίζεται το παρεδάφιο νέφος το οποίο ελαττώνει την οριζόντια ορατότητα κάτω από το 1 χιλιόμετρο. Το νέφος αυτό αποτελείται από μικρά υδροσταγονίδια εξαιτίας της συμπύκνωσης των υδρατμών του παρεδάφιου στρώματος του αέρα.

Πιο κάτω θα αναλύσουμε τους κυριότερους τύπους ομίχλης που μπορούν να παρατηρηθούν:

1. Ομίχλη ακτινοβολίας (Radiation Fog):

H ομίχλη ακτινοβολίας δημιουργείται κατά τις αίθριες νύχτες και όταν το πεδίο επιφανειακών ανέμων είναι πολύ εξασθενημένο. Τέτοια βράδια λόγω και των πιο πάνω συνθηκών, η Γη ακτινοβολεί θερμότητα που έχει πάρει κατά τη διάρκεια της ημέρας και ψύχεται, με αποτέλεσμα την ταυτόχρονη ψύξη του παρεδάφιου στρώματος αέρα. Καθώς η θερμοκρασία πέφτει και τείνει στο σημείο δρόσου, η υγρασία αυξάνεται και όταν οι 2 θερμοκρασίες εξισωθούν παρατηρείται συμπύκνωση των υδρατμών που περιέχονται στον αέρα και σχηματίζεται η ομίχλη ακτινοβολίας. Το πάχος της ομίχλης ακτινοβολίας κατά μέσο όρο φτάνει τα περίπου 300 μέτρα.

Οι ομίχλες ακτινοβολίας παρουσιάζονται πάνω από την ξηρά, είναι πιο συχνές (νοουμένου ότι υπάρχουν και οι σωστές συνθήκες) σε αντικυκλώνες (βαρομετρικά υψηλά) και οι ευνοϊκότερες περιοχές για τον σχηματισμό της είναι οι πεδινές εκτάσεις και κοιλάδες. Κατά το ξημέρωμα και καθώς η ηλιακή ακτινοβολία αρχίζει να θερμαίνει και πάλι τον αέρα, η ομίχλη ακτινοβολίας αρχίζει να διαλύεται, με το ρυθμό διάλυσης της να εξαρτάται από το πάχος της αλλά και αλλά και από τα ποσά της διαθέσιμης ηλιακή ακτινοβολίας.

2. Ομίχλη μεταφοράς (Advection Fog):

Η ομίχλη μεταφοράς δημιουργείται όταν θερμός και υγρός αέρας μετακινείται πάνω από μια ψυχρότερη επιφάνεια, με αποτέλεσμα την προοδευτική ψύξη του, την συμπύκνωση των υδρατμών και εν τέλει τον σχηματισμό ομίχλης.

Οι ομίχλες που παρατηρούνται στις θάλασσες και τους ωκεανούς είναι στις πλείστες των περιπτώσεων ομίχλες μεταφοράς (καθώς η θερμοκρασία της θάλασσας δεν πέφτει ποτέ τόσο χαμηλά για να έχουμε σχηματισμό ομίχλης ακτινοβολίας) και σχηματίζονται όταν θερμές και υγρές αέριες μάζες κινηθούν πάνω από την ψυχρότερη επιφάνεια της θάλασσας. Οι ομίχλες αυτές μπορούν να παρατηρηθούν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας (σε αντίθεση και πάλι με την ομίχλη ακτινοβολίας που σχηματίζεται συνήθως μέσα στη νύχτα).

Ο συγκεκριμένος τύπος ομίχλης παρατηρείται συχνά στο νησί μας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε παράκτιες περιοχές και η διάλυση της κατά κύριο λόγο συνδέεται με ενίσχυση του επιφανειακού άνεμου ή με αλλαγή κατεύθυνσης του ανέμου.

Nα σημειώσουμε ότι ομίχλη μεταφοράς σχηματίζεται και πάνω από την ξηρά, αλλά η επιφάνεια του εδάφους πρέπει να είναι είτε πολύ ψυχρή, είτε παγωμένη, είτε καλυμμένη με χιόνι.

3. Oμίχλη πλαγιάς (ή ανολίσθησης/κλιτύος) (Upslope or Hill Fog):

Η ομίχλη πλαγιάς δημιουργείται όταν υγρός και σχετικά θερμός αέρας συναντήσει κάποιο φυσικό εμπόδιο (πχ. ένα βουνό), με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να κινηθεί ανοδικά στις πλαγιές του βουνού. Η ανοδική κίνηση του αέρα οδηγεί σε αδιαβατική εκτόνηση και ψύξη του και όταν η θερμοκρασία του εξισωθεί με το σημείο δρόσου τότε έχουμε συμπύκνωση των υδρατμών και δημιουργία της ομίχλης.

4. Ομίχλη εξάτμισης ή θαλάσσιος καπνός (Evaporation/Steam Fog or Sea Smoke):

H ομίχλη εξάτμισης (ή θαλάσσιος καπνός) δημιουργείται όταν ψυχρός αέρας κινείται πάνω από μια θερμότερη υδάτινη επιφάνεια ενώ συγχρόνως η θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ του αέρα και της θάλασσας θα πρέπει να είναι μεγάλη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έντονη εξάτμιση του νερού της θάλασσας και την συμπύκνωση των υδρατμών μέσα στον ψυχρό αέρα, δημιουργώντας το φαινόμενο της ομίχλης εξάτμισης. Το συγκεκριμένο είδος ομίχλης παρατηρείται κυρίως στα μέσα γεωγραφικά πλάτη πάνω από μεγάλες λίμνες, ποτάμια και στις αρκτικές θάλασσες (Arctic Sea Smoke). To πάχος της ομίχλης εξάτμισης είναι συνήθως αρκετά μικρό.

5. Μετωπική ομίχλη (Frontal Fog):

H μετωπική ομίχλη δημιουργείται με την πτώση των θερμών σταγόνων βροχής μέσα από ψυχρό και ευσταθή αέρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το φαινόμενο του υπερκορεσμού λόγω της εξάτμισης μέρος του υετού μέσα στον υποκείμενο ψυχρότερο αέρα. Οι ομίχλες αυτές σχηματίζονται κοντά σε θερμές και ψυχρές μετωπικές επιφάνειες, αλλά είναι πιο συχνές κατά μήκος του θερμού μετώπου.

Πέρα από τα διάφορα είδη ομίχλης που παρουσιάζονται πιο πάνω και τα οποία ελαττώνουν την οριζόντια ορατότητα κάτω από το 1 χιλιόμετρο, υπάρχει ακόμα μια ορολογία στην μετεωρολογία με την ονομασία “Αχλύς” και ορίζεται ως το νέφος που περιορίζει την οριζόντια ορατότητα μεταξύ 1-2 χιλιόμετρα. Η αχλύς χωρίζεται σε 2 κατηγορίες:

1. Υγρή Αχλύς (Mist)
2. Ξηρή Αχλύς (Haze)

Στην πρώτη περίπτωση (υγρή αχλύς), η αχλύς αποτελείται από πολλά μικροσκοπικά αιωρούμενα υδροσταγονίδια ενώ στη δεύτερη περίπτωση (ξηρή αχλύς), η αχλύς αποτελείται από ξηρά λεπτά σωματίδια σκόνης.

Στην μετεωρολογία, ως ομίχλη ορίζεται το παρεδάφιο νέφος το οποίο ελαττώνει την οριζόντια ορατότητα κάτω από το 1 χιλιόμετρο. Το νέφος αυτό αποτελείται από μικρά υδροσταγονίδια εξαιτίας της συμπύκνωσης των υδρατμών του παρεδάφιου στρώματος του αέρα.

Πιο κάτω θα αναλύσουμε τους κυριότερους τύπους ομίχλης που μπορούν να παρατηρηθούν:

1. Ομίχλη ακτινοβολίας (Radiation Fog):

H ομίχλη ακτινοβολίας δημιουργείται κατά τις αίθριες νύχτες και όταν το πεδίο επιφανειακών ανέμων είναι πολύ εξασθενημένο. Τέτοια βράδια λόγω και των πιο πάνω συνθηκών, η Γη ακτινοβολεί θερμότητα που έχει πάρει κατά τη διάρκεια της ημέρας και ψύχεται, με αποτέλεσμα την ταυτόχρονη ψύξη του παρεδάφιου στρώματος αέρα. Καθώς η θερμοκρασία πέφτει και τείνει στο σημείο δρόσου, η υγρασία αυξάνεται και όταν οι 2 θερμοκρασίες εξισωθούν παρατηρείται συμπύκνωση των υδρατμών που περιέχονται στον αέρα και σχηματίζεται η ομίχλη ακτινοβολίας. Το πάχος της ομίχλης ακτινοβολίας κατά μέσο όρο φτάνει τα περίπου 300 μέτρα.

Οι ομίχλες ακτινοβολίας παρουσιάζονται πάνω από την ξηρά, είναι πιο συχνές (νοουμένου ότι υπάρχουν και οι σωστές συνθήκες) σε αντικυκλώνες (βαρομετρικά υψηλά) και οι ευνοϊκότερες περιοχές για τον σχηματισμό της είναι οι πεδινές εκτάσεις και κοιλάδες. Κατά το ξημέρωμα και καθώς η ηλιακή ακτινοβολία αρχίζει να θερμαίνει και πάλι τον αέρα, η ομίχλη ακτινοβολίας αρχίζει να διαλύεται, με το ρυθμό διάλυσης της να εξαρτάται από το πάχος της αλλά και αλλά και από τα ποσά της διαθέσιμης ηλιακή ακτινοβολίας.

2. Ομίχλη μεταφοράς (Advection Fog):

Η ομίχλη μεταφοράς δημιουργείται όταν θερμός και υγρός αέρας μετακινείται πάνω από μια ψυχρότερη επιφάνεια, με αποτέλεσμα την προοδευτική ψύξη του, την συμπύκνωση των υδρατμών και εν τέλει τον σχηματισμό ομίχλης.

Οι ομίχλες που παρατηρούνται στις θάλασσες και τους ωκεανούς είναι στις πλείστες των περιπτώσεων ομίχλες μεταφοράς (καθώς η θερμοκρασία της θάλασσας δεν πέφτει ποτέ τόσο χαμηλά για να έχουμε σχηματισμό ομίχλης ακτινοβολίας) και σχηματίζονται όταν θερμές και υγρές αέριες μάζες κινηθούν πάνω από την ψυχρότερη επιφάνεια της θάλασσας. Οι ομίχλες αυτές μπορούν να παρατηρηθούν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας (σε αντίθεση και πάλι με την ομίχλη ακτινοβολίας που σχηματίζεται συνήθως μέσα στη νύχτα).

Ο συγκεκριμένος τύπος ομίχλης παρατηρείται συχνά στο νησί μας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε παράκτιες περιοχές και η διάλυση της κατά κύριο λόγο συνδέεται με ενίσχυση του επιφανειακού άνεμου ή με αλλαγή κατεύθυνσης του ανέμου.

Nα σημειώσουμε ότι ομίχλη μεταφοράς σχηματίζεται και πάνω από την ξηρά, αλλά η επιφάνεια του εδάφους πρέπει να είναι είτε πολύ ψυχρή, είτε παγωμένη, είτε καλυμμένη με χιόνι.

3. Oμίχλη πλαγιάς (ή ανολίσθησης/κλιτύος) (Upslope or Hill Fog):

Η ομίχλη πλαγιάς δημιουργείται όταν υγρός και σχετικά θερμός αέρας συναντήσει κάποιο φυσικό εμπόδιο (πχ. ένα βουνό), με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να κινηθεί ανοδικά στις πλαγιές του βουνού. Η ανοδική κίνηση του αέρα οδηγεί σε αδιαβατική εκτόνηση και ψύξη του και όταν η θερμοκρασία του εξισωθεί με το σημείο δρόσου τότε έχουμε συμπύκνωση των υδρατμών και δημιουργία της ομίχλης.

4. Ομίχλη εξάτμισης ή θαλάσσιος καπνός (Evaporation/Steam Fog or Sea Smoke):

H ομίχλη εξάτμισης (ή θαλάσσιος καπνός) δημιουργείται όταν ψυχρός αέρας κινείται πάνω από μια θερμότερη υδάτινη επιφάνεια ενώ συγχρόνως η θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ του αέρα και της θάλασσας θα πρέπει να είναι μεγάλη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έντονη εξάτμιση του νερού της θάλασσας και την συμπύκνωση των υδρατμών μέσα στον ψυχρό αέρα, δημιουργώντας το φαινόμενο της ομίχλης εξάτμισης. Το συγκεκριμένο είδος ομίχλης παρατηρείται κυρίως στα μέσα γεωγραφικά πλάτη πάνω από μεγάλες λίμνες, ποτάμια και στις αρκτικές θάλασσες (Arctic Sea Smoke). To πάχος της ομίχλης εξάτμισης είναι συνήθως αρκετά μικρό.

5. Μετωπική ομίχλη (Frontal Fog):

H μετωπική ομίχλη δημιουργείται με την πτώση των θερμών σταγόνων βροχής μέσα από ψυχρό και ευσταθή αέρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το φαινόμενο του υπερκορεσμού λόγω της εξάτμισης μέρος του υετού μέσα στον υποκείμενο ψυχρότερο αέρα. Οι ομίχλες αυτές σχηματίζονται κοντά σε θερμές και ψυχρές μετωπικές επιφάνειες, αλλά είναι πιο συχνές κατά μήκος του θερμού μετώπου.

Πέρα από τα διάφορα είδη ομίχλης που παρουσιάζονται πιο πάνω και τα οποία ελαττώνουν την οριζόντια ορατότητα κάτω από το 1 χιλιόμετρο, υπάρχει ακόμα μια ορολογία στην μετεωρολογία με την ονομασία “Αχλύς” και ορίζεται ως το νέφος που περιορίζει την οριζόντια ορατότητα μεταξύ 1-2 χιλιόμετρα. Η αχλύς χωρίζεται σε 2 κατηγορίες:

1. Υγρή Αχλύς (Mist)
2. Ξηρή Αχλύς (Haze)

Στην πρώτη περίπτωση (υγρή αχλύς), η αχλύς αποτελείται από πολλά μικροσκοπικά αιωρούμενα υδροσταγονίδια ενώ στη δεύτερη περίπτωση (ξηρή αχλύς), η αχλύς αποτελείται από ξηρά λεπτά σωματίδια σκόνης.